Tekens aan de Wand

De stichting is opgericht in 1999 met het oog op het inventariseren en zo mogelijk behouden van waardevolle historische buitenreclames. Tekens aan de wand wil zich behalve voor geschilderde muurreclames ook inzetten voor onder meer smeedijzeren uithangborden, tegeltableau’s, neonreclames, lichtbakken en reclamezuilen.

Voor meer informatie en het melden van aangetroffen historische buitenreclames kunt u zich richten tot het secretariaat van de Stichting.

Uithangtekens 
Al eeuwen etaleert de ambachtsman door middel van een bord aan de gevel of op zijn stoep zijn beroep. Op vele wijzen kwamen verwijzingen voor naar allerhande koopwaar of diensten. Op straat vond en vindt men nog steeds een rijke schakering van reclame-uitingen. Deze maken deel uit van onze dagelijkse leefcultuur en vormen historisch gezien belangrijk erfgoed.

Reclame maken is van alle eeuwen. De Egyptenaren plaatsten al reclameleuzen langs hun wegen. Ook van de Romeinen zijn voorbeelden bekend. Dit type reclame had lange tijd een tamelijk passief karakter. Alleen een geschilderd beeld zonder wervende tekst moest het verhaal overbrengen. Door het ontstaan van massaproductie in de tijd van de industrialisatie en de oprukkende verstedelijking onderging de manier van reclame maken een grote verandering.

Reclame werd een nieuwe wetenschap en greep in de samenleving om zich heen. Fabrikanten speelden er actief op in en creëerden behoeften en er werden nieuwe producten gelanceerd. De consument was niet langer afhankelijk van één product maar kon keuzes maken uit een breed scala van producten. Naast de geschilderde muurreclames verschenen andere vormen van reclame, zoals gedrukte affiches, emailleborden, lichtreclames en werden ook voertuigen van reclame voorzien.

Nieuwe buitenreclame 
Na de Eerste Wereldoorlog ontstond door de sterk aantrekkende economie een ware reclame-explosie. Nieuwe producten werden met nieuwe reclamemiddelen aan de man en vrouw gebracht. De toegenomen mobiliteit vereiste in dit opzicht ook andere middelen, zoals bijvoorbeeld kleurrijke beelden in plaats van letterreclame. Ook deden andere technieken zoals neonreclame en reclamevliegtuigen hun intrede. De sterke aanwas van diverse soorten reclame bracht ook een tegenbeweging op gang. 

De Bond Heemschut en schoonheidscommissies trokken gezamenlijk ten strijde tegen de aantasting van de schoonheid van stad en land door toedoen van buitenreclame. Eind jaren dertig verschenen de eerste reclameverordeningen. Door de terugval van de economie in die jaren was er een tijdelijke afname van de hoeveelheid reclame. Na de Tweede Wereldoorlog nam de reclame een enorme vlucht. De explosie van de welvaartsgroei leidde tot een sterk groeiende stroom van nieuwe consumentenproducten met een sterke impuls van de reclame. Vooral de radio- en later ook de TV-reclame brachten de reclame tot ongekende hoogte. De huidige maatschappij is doordrenkt van reclame. De buitenreclame is echter sterk veranderd ten opzichte van de vooroorlogse jaren. De neonreclame kreeg concurrentie van de lichtbak, de emaillereclameborden verdwenen, de geschilderde muurreclames kregen in de huidige billboards hun opvolger. Alleen de reclameaffiches wisten zich tot op de van vandaag te handhaven.

Erfgoed 
Op markante plaatsen in dorpen en steden is nog een klein aantal historische reclames in allerlei vormen en maten overgebleven. Het zijn met name de muurschilderingen, die sterk tot de verbeelding spreken en nog op de oorspronkelijke plaats aanwezig kunnen zijn. Soms zijn ze vaag herkenbaar of verborgen onder een laag verf. Deze reclames hebben door hun zeldzaamheid een bijzondere historische betekenis gekregen. Ze vormen representanten van een kenmerkende reclamestijl en methode. Vandaar dat deze reclames zo veel mogelijk bewaard dienen te blijven. Andere vormen van historische buitenreclame duiken soms ook nog wel op in het land, zoals emailleborden, neonreclames, uithangborden of reclameomlijstingen. Zelden bevinden ze zich nog op hun oorspronkelijke plaats. Veel van dergelijke reclames zijn in verzamelaarshanden terecht gekomen en worden door hen gekoesterd. Ook deze vormen van reclame verdienen de aandacht en kunnen hopelijk behouden blijven.

Stichting Tekens aan de wand 
De stichting is opgericht in 1999 met het oog op het inventariseren en zo mogelijk behouden van waardevolle historische buitenreclames. Tekens aan de wand wil zich behalve voor geschilderde muurreclames ook inzetten voor onder meer smeedijzeren uithangborden, tegeltableau’s, neonreclames, lichtbakken en reclamezuilen. Door bekendheid te geven aan deze fenomenen wil de stichting een draagvlak creëren voor het behoud van bijzondere buitenreclames. Daarnaast wil de stichting eigenaren, overheden en initiatiefnemers behulpzaam bij zijn door het geven van informatie en adviezen inzake restauratie, behoud en subsidie.

Tekens aan de wand wil een landelijk netwerk op zetten van actief betrokkenen bij behoud van historische buitenreclames. Hierdoor kan de kennis van de reclame en het behouden ervan worden overgedragen aan reclameliefhebbers in het hele land. Hierdoor zal de historische buitenreclame als drager van cultuurhistorie zichtbaar blijven in het stedelijk landschap.

Inventarisatie en publicaties 
De stichting hoopt door middel van signalering door belangstellenden van buitenreclame een goed overzicht te krijgen van de historische reclames, die nog in situ aanwezig zijn. Behalve deze inventarisatie wil de stichting ook documentatie verzamelen over de diverse soorten van reclame en de betreffende firma’s. Op termijn zal op basis hiervan een landelijke publicatie worden uitgegeven. Als eerste zal een publicatie verschijnen over de geschilderde muurreclame.

N.B. Meer informatie en foto’s over de projecten in Culemborg en Amsterdam vind je op www.wendyschoenaker.nl onder het kopje Actueel.