Pleidooi voor Rijksmonumentstatus voor ENCI-fabriek, Maastricht

De ENCI-fabriek en groeve moeten als rijksmonument beschermd worden. Daarvoor pleit een nieuw rapport over de cementfabriek in Maastricht. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Rijksbouwmeester Francesco Veenstra, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de gemeente en de provincie.

Het onderzoek concludeert dat de cementgroeve en fabrieksgebouwen bij de Sint-Pietersberg zo bijzonder zijn, dat deze als Rijksmonument bestempeld moeten worden. Daarnaast hebben ze gekeken naar een nieuwe bestemming voor het gebied. Volgens het rapport zou het terrein groot genoeg zijn om voor verschillende doeleinden gebruikt te kunnen worden.

Daarbij moet het aanzicht dus onaangetast blijven, menen de auteurs van het rapport. Het complex zou dienst kunnen doen als recreatieplek. Ook horeca en als kennis- en leerplek kan ENCI tot zijn recht komen.

In het rapport, uitgevoerd door Crimson Historians & Urbanists, staat onder andere dat de ENCI als enige grootschalige cementproducent van het land "van cruciaal belang is geweest voor de ontwikkeling en het aanzicht van het moderne, naoorlogse Nederland".

Niet alleen is het bijzonder dat veel gebouwen, zoals de 150 meter hoge schoorsteen, tot nu toe behouden zijn. Ook ligt de fabriek volgens het rapport gelegen in een uniek landschap. Daarnaast zijn er op het terrein sporen zichtbaar van eeuwenlange kalksteenwinning. "Deze sporen dragen in hoge mate bij aan de erfgoedwaarde."

De fabriek sloot haar deuren in 2020. Onder andere ENCI Ovencomplex 8 en de bijbehorende schoorsteen staan daarom op de lijst voor de sloop. Mocht het terrein als Rijksmonument bestempeld worden, is dat niet meer mogelijk. Het rapport noemt het een 'gemiste kans' als er slechts op de lasten en beperkingen op de korte termijn wordt gekeken.

Ook in februari 2021 werd door Erfgoedvereniging Bond Heemschut en Stichting Werkgroep Industrieel Erfgoed Limburg al een oproep gedaan om ENCI als Rijksmonument te bestempelen.