FIEN-onderzoek naar culturele broedplaatsen in Industrieel Erfgoed

Culturele broedplaats Honigfabriek, Nijmegen

De Federatie Industrieel Erfgoed Nederland (FIEN ) bestaat uit ca. 50 aangesloten organisaties die zich bezig houden met industrieel erfgoed in Nederland.  Dit werk wordt verricht door toegewijde vrijwilligers die vaak al jaren actief zijn. Zoals overal in het vrijwilligerswerk, treedt ook hier dus vergrijzing op, ondanks incidentele toetreding van nieuwe, jongere personen. Tegelijkertijd zien we dat de categorie industrieel erfgoed zich in een grote, positieve belangstelling mag verheugen. Dit hangt vooral samen met de succesvolle herbestemming van veel leeggekomen bedrijfspanden voor nieuw(e) gebruik(ers). Het rauwe, ongepolijste karakter van deze gebouwen, met hun vele gebruiksmogelijkheden maar met een ongewisse toekomst, vaak op onverwachte locaties, oefent een grote aantrekkingskracht uit op veel jonge mensen met creatieve aspiraties. Zodra ze toestemming hebben gekregen van de eigenaar om (tijdelijk) in het pand te trekken, beginnen ze het gezamenlijk in te richten voor hun gebruik en geven ze daarmee niet alleen het pand maar ook de omgeving een nieuwe impuls (‘place making’).

Niet zelden benadrukken ze daarbij de cultuurhistorische betekenis van het pand en zetten ze zich in voor het behoud ervan als het met sloop wordt bedreigd. Daarmee zetten ze het op de kaart, maar daarmee maken ze het ook voor de eigenaar aantrekkelijker om het naar eigen inzicht definitief te bestemmen, waarbij de place makers vaak het veld moeten ruimen.  Deze ontwikkeling van ‘broedplaatsen’ is al enige tijd gaande, en heeft een hele generatie van nieuwe gebruikers van deze vergeten groep industriële panden doen ontstaan.

Over wat we onder ‘broedplaatsen’ moeten verstaan, is veel discussie mogelijk. Voor FIEN gaat het om (het behoud van) interessante industriële locaties, dus is het logisch dat we die als uitgangspunt nemen en vervolgens bekijken of daarin groepen werkzaam zijn die we als ‘broedplaatsen’ zouden kunnen bestempelen (kleinschalige bedrijvigheid in de creatieve of ambachtelijke sector, die in gezamenlijkheid het pand beheren, en die vooral tot doel hebben om voor zichzelf loonvormend te zijn).

Voor FIEN is het belangrijk om contact te leggen met deze groep, om te bezien of er gemeenschappelijke raakvlakken en activiteiten te vinden zijn. Daarom heeft het bestuur nu het initiatief genomen om, in samenwerking met erfgoedorganisatie BOEI een inventarisatie te starten naar deze groep ‘broedplaatsen’ in interessante bedrijfspanden in Nederland.  Deze zou moeten uitmonden in een database, die de grondslag kan vormen voor een publicatie, zo mogelijk in samenwerking met enkele van die ‘broedplaatsen’.  De kernvragen bij deze inventarisatie zijn de volgende :

Wie zijn contactpersonen
Plaats, adres, grootte, deelnemende partners
Eigendom
Geschiedenis van het industriële gebouw
Type gebruik: sociaal/maatschappelijk; (ambachtelijke) productie; cultureel/evenementen; ook woonfunctie
Interne structuur van overleg en besluitvorming
Status van het gebouw als mogelijk industrieel monument
Toekomstplannen: ambities en perspectieven

FIEN doet hierbij een oproep aan mensen die actief zijn in culturele broedplaatsen, gevestigd in industrieel erfgoed, om zich te melden bij FIEN. Dit kan via onze contactpersoon/onderzoeker culturele broedplaatsen: Maarten de Graad, per mail:  info@degraadbouwhistorie.nl