Excursie industrieel verleden Oss, St. Bedrijfsgeschiedenis

De Stichting Bedrijfsgeschiedenis orgniseert  op 12 mei 2023 een excursie naar Oss met o.a. een bezoek aan het Organon Experience Centre en een rondleiding door het industrieel verleden van Oss 

Het wordt een middag over de grote industriële bedrijven die lang het gezicht van Oss hebben bepaald.

programma:

13.00 uur bezoek aan Organon Experience Centre aan de Oude Molenstraat 2, 5242GC Oss

14.00 uur vertrek naar startpunt rondleiding

14.30 uur rondleiding o.l.v. Robert van Vlijmen, langs hoogtepunten van het industrieel verleden van Oss

16.30 uur afsluiting, met borrel, in de Groene Engel, Kruisstraat 15, 5341HA Oss

Wilt u deelnemen aan het programma? Stuurt u alstublieft een mail aan Joep Schenk: j.schenk@uu.nl

Deze geschiedenis begon toen een arme plattelandsstad in 1768 een vergunning om in het centrum een boterwaag in te richten. Oss kreeg het privilege om dat alle boter die in de omgeving verkocht werd, alleen verkocht mocht worden als het gewicht in Oss was vastgelegd. Dat maakte de stad het centrum van de uitgebreide lokale boterhandel. Aanvankelijk begonnen als lokaal ruilmiddel werd de boterhandel in Oss van internationale betekenis. In het midden van de 19e eeuw steeg de welvaart en daardoor de vraag naar boter. Uiteindelijk was er behoefte aan een aanvullend product en dat werd in 1870 gevonden in Frankrijk: kunstboter of margarine. Grote bedrijfsgebouwen verrezen in het kleine stadje maar de transportmogelijkheden waren beperkt zodat na verloop van tijd de bedrijven vertrokken naar Rotterdam. Dit besluit had grote gevolgen voor de sociale geschiedenis van Oss.

Echter er waren niet alleen margarinefabrieken in Oss – ook de vleesverwerkende industrie en de textielnijverheid floreerden. Steeds meer werd de agrarische bevolking in het keurslijf van de industrie gedrongen – er ontstond een rijke bovenlaag en een grote massa arme arbeiders. De vleesverwerkende industrie gaf Oss een bonus: uit de alvleesklieren van varkens kon insuline gewonnen worden. Dat maakte dat suikerziekte geen dodelijke ziekte meer was maar te behandelen. Saal van Zwanenberg, directeur van een van de vleesverwerkende bedrijven richtte, samen met de Amsterdamse professor Laqueur het farmaceutische bedrijf Organon op. Het begin van de farmacie in Oss.

Na de oorlog bleek dat Organon goed was voor Oss, niet alleen voor werkgelegenheid maar ook voor de stedelijke ontwikkeling en nevenactiviteiten. Tijdens de middag zal worden verteld dat Osse bedrijven een belangrijke rol hebben gespeeld bij het ontstaan van multinationals als Unilever en Akzo. Toen Organon in 2007 werd overgenomen door een Amerikaans bedrijf leek er een crisissituatie te ontstaan. Door vele initiatieven bleef de farmacie behouden voor Oss. Het is echter gebleken dat Oss een grote diversiteit aan economische activiteiten heeft ontwikkeld waardoor de stad deze crisis vitaal heeft doorstaan.

De middag wordt begonnen met een bezoek aan het Esperience Center van Organon dat in maart haar deuren opende om te herdenken dat het nu 100 jaar geleden is dat de farmacie in Oss begon. Daar maakt u kennis met deze geschiedenis maar ook welke toekomstplannen er zijn met o.a. het nieuwe Organon, dat zich specialiseert in vrouwengezondheid. 

Maar zoals boven geschreven is Oss meer dan alleen de farmacie. Dit verhaal zal na het bezoek aan het Experience Center verteld worden wanneer stadsgids en archivaris Robert van Vlijmen u langs enkele markante punten van de stad leidt.