Nieuwsbrief nr. 2 van de Stichting Nedsek

Met genoegen presenteren wij u hierbij de tweede aflevering van onze Nieuwsbrief. Bedoeld om u te voorzien van extra informatie over ons kranenerfgoed en de lopende projecten. We houden op verschillende lokaties in den lande ‘de vinger aan de pols’ ofwel de handen bij het ijzer: kranen die bedreigd worden en (nog) een onzekere status hebben. Nog niet overal in erfgoedkringen, laat staan die van bestuurders en onroerendgoedbeheerders, bestaat er besef voor de cultuur- en techniekhistorische waarde van een oude kraan. Maar er is zeker ook waardering voor kranen als symbool en betekenisvol overblijfsel van een voormalige bedrijfsactiviteit, zoals bijvoorbeeld bij de Stadswerven in Dordrecht. U leest hier uitgebreid over de bijzondere American Revolverkraan die daar recent herplaatst is en aan een soort derde leven
begint. Hopelijk is ook voor de kranen bij het Nieuwe Diep te Den Helder en voor de Jaffa-kraan bij overslagbedrijf Bunge te Amsterdam een langer en goed leven weggelegd. Hun verhaal wordt ook in dit nummer uit de doeken gedaan.
De kraan nog in HI-Ambacht. (Foto: H. Kleerebezem)
AMERICAN REVOLVER KRAAN
Er valt nog genoeg te ontdekken op kranengebied voor wie rondtrekt en er oog voor heeft. Binnen bedrijven is het uiteraard moeilijk om de aanwezigheid van een hijswerktuig te constateren, maar in open terrein kan een beetje kraan niet aan de waarneming ontsnappen. Soms kun je er niet dicht genoeg bij komen om constructiedetails vast te kunnen stellen, maar  er zijn er meer dan genoeg die zich in het ‘vrije veld’ bevinden en voor nadere inspectie beschikbaar zijn. Uiteraard moeten we daarvoor vaak in de buurt van vaarwater zijn, zoals bijvoorbeeld in de Stadswerven te Dordrecht. Daar ontstaat een nieuwe woonwijk op het kruispunt van de Beneden Merwede, Noord en Oude Maas, in een oud havengebied waar nog niet zo lang geleden scheepsbouw en andere havenactiviteiten plaatsvonden. Maar de kraan daar is geen overblijfsel van een voormalige scheepswerf daar, maar recent er geplaatst als betekenisvol historisch object.
 INHOUD American Revolver kraan Dordrecht Hensen torenkranen Rijkswerf Willemsoord Een bijzondere Jaffakraan bij Bunge in AmsterdamNedSEK
nieuwsbrief 2 2018
Naar de Stadswerven In de Stadswerven in wording bevinden ook twee oude scheepshellingen van de verlaten scheepswerf De Biesbosch. Daartussenin is in maart 2016 een American Revolver kraan geplaatst, als monument en eerbetoon aan de maritieme industrie in de Drechtsteden. De kraan is afkomstig van de overkant, Hendrik-Ido-Ambacht, waar hij ruim 40 jaar in gebruikt is geweest door scheepssloperij Rijsdijk Boss en zn., het latere ARBEZ. De kraan werd daar in 1970 opgebouwd. De kraan is, zoals de naam al suggereert, van Amerikaanse makelij, dateert van de Tweede Wereldoorlog en was oorspronkelijk bedoeld voor de aanleg van een kunstmatige haven in Normandië voor de geallieerden. Door de dieselelektrische aandrijving kan de kraan zelfstandig functioneren en heeft dus geen elektrische voedingskabels van de wal nodig. Ideaal onder oorlogsomstandigheden. Dit exemplaar is echter niet ingezet maar in de VS blijven staan, opgeslagen in kratten. Toen Frans Jorissen, directeur van Rijsdijk Boss en zn., in 1970 in de VS was kocht hij daar de kraan. Deze kreeg een plaats in zijn bedrijf op een nieuw aangelegde kraanbaan naast een nieuwe helling. Na de Delta- De kraan op de nieuwe locatie in Dordrecht (Foto NB) werken was dit mogelijk omdat het getijdeverschil veel kleiner was geworden. Het samenstellen van de kraan geschiedde volgens de fabriekstekeningen, de bouwtijd bedroeg ongeveer drie maanden. De diesel bevindt zich bovenin de kraan wat betekende dat voor inbedrijfstelling de bijbehorende dagtank iedere dag gevuld moest worden door middel van een handpomp, vanuit de voorraadtank onder de kraanbaan. Het aggregaat achter de diesel leverde 220 V wisselstroom. In 1993 werd de sloperij gesloten, 20 jaar later, in de zomer van 2013, kocht de Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht de locatie om deze geschikt te maken voor woningbouw. De kraan kreeg een mooie herbestemming vlakbij. Voor de verhuizing naar Dordrecht werd de kraan in 2015 opgeknapt door leerlingen van het DaVinci-college. Nog enige gegevens: American Revolver Model: B-15 Ser No.742